Το φθινόπωρο είναι η κατάλληλη περίοδος για να φροντίσουμε τον κήπο και τις γλάστρες μας, ώστε την ερχόμενη άνοιξη να είναι γεμάτος χρώματα και αρώματα!
Τα βολβώδη φυτά είναι η καταλληλότερη επιλογή για να δώσουμε μια ποικιλία χρωμάτων στο χώρο, φυτεύοντας τα είτε σε 'γυμνά' σημεία, είτε περιμετρικά από άλλα μεγαλύτερα φυτά.
Η λίστα που ακολουθεί αναφέρεται στα κυριότερα είδη φθινοπωρινής φύτευσης.
Άλλιο
Allium (από το λατινικό όνομα για το σκόρδο)
Πολλαπλασιάζεται με βολβίδια το φθινόπωρο. Αναπτύσσεται σχεδόν σε όλα τα εδάφη αλλά ευδοκιμεί στα βαθιά, πλούσια και ελαφρά αμμοπηλώδη, που δέχονται άφθονο ήλιο και αποστραγγίζονται καλά. Συμπεριφέρεται σαν αγριολούλουδο και ανθίζει την άνοιξη και το καλοκαίρι. Στο τέλος της καλλιεργητικής περιόδου οι βολβοί, δε θα πρέπει να ποτίζονται, για να διατηρηθούν σε καλή κατάσταση, μέχρι να επαναφυτευτούν το φθινόπωρο.
Αμαρυλλίδα
Hippeastrum
Tο φθινόπωρο πολλαπλασιάζεται με βολβούς 'πρεπαρέ'. Έτσι, καταφέρνει και ανθίζει στο πρώτο χρόνο φύτευσης της δύο φορές. Τα μεγάλα και εντυπωσιακά άνθη της προβάλλονται επιβλητικά και δημιουργούν πλούσιες και ζωηρές αντιθέσεις.
Ανεμώνα
Anemone (από το ελληνικό ‘άνεμος’)
Πολλαπλασιάζεται με κονδύλους το φθινόπωρο. Αναπτύσσεται σχεδόν σε όλα τα εδάφη, αλλά προτιμά τα ελαφρά αμμοπηλώδη, ηλιαζόμενα ή λίγο σκιερά και καλά αποστραγγιζόμενα. Καλό είναι να προστατεύονται, τα φυτά από τους ισχυρούς ανέμους, ιδιαίτερα κατά την ανθοφορία τους. Κατάλληλη για ανθοδοχεία μεγέθους και σχήματος ανάλογου με το μήκος του ανθικού στελέχους.
Ερανθίδα
Eranthis hyemelis (από το ‘έαρ-άνθος’, για τα πρώιμα άνθη της)
Πολλαπλασιάζεται με κονδύλους το φθινόπωρο. Συνίσταται να πριν από τη φύτευση να εμβαπτίζονται οι κόνδυλοι 24 ώρες στο νερό. Απαιτεί πορώδη, ημισκιαζόμενα και καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη και δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις καλλιεργητικών φροντίδων. Η χειμερινή άνθιση και τα εντυπωσιακά άνθη της, την καθιστούν πολύτιμο φυτό. Ανθεκτική στο ψύχους και στους ανέμους.
Ερυθρόνιο
Erythronium dens-canis (από το ερυθρός, λόγω των κόκκινων ανθέων)
Πολλαπλσιάζεται με τα κονδυλόμορφα βολβίδια το φθινόπωρο. Ευδοκιμεί σε εδάφη ημισκιαζόμενα, βαθιά, πλούσια, με αρκετή περιεκτικότητα οργανικής ουσίας, υγρά και καλά αποστραγγιζόμενα. Είναι ιδεώδες φυτό για τη φύτευση κάτω από φυλλοβόλα δέντρα ή υψηλούς θάμνους, που δημιουργούν το καλοκαίρι μια ελαφριά σκιά. Αντέχει στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα και υποφέρει στα ηλιαζόμενα ξηρά εδάφη.
Ίξια
Ixia maculate (ελληνικό όνομα που χρησιμοποιήθηκε από τον Θεόφραστο)
Πολλαπλασιάζεται με κονδυλόμορφα βολβίδια και φυτεύεται το φθινόπωρο. Προτιμά ηλιαζόμενα, αμμώδη και καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη. Ευπαθές στην υπερβολική υγρασία και στις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Κατάλληλο για τη δημιουργία μπορντούρας.
Ίρις
Iris (ελληνικό όνομα που χρησιμοποιήθηκε από τον Θεόφραστο)
Τις χωρίζουμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες: σε βολβώδεις, που καλλιεργούνται κυρίως για κομμένα άνθη και σε ριζωματώδεις, που είναι κατάλληλες για τον κήπο. Φυτεύονται νωρίς το φθινόπωρο ή την άνοιξη. Ευδοκιμούν σε όλα τα ηλιαζόμενα και καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη. Οι βολβοί απαιτούν πλουσιότερα εδάφη σε οργανική ουσία και καλό είναι να προστατεύονται από τις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα.
Κάλλα
Zantedeschia aethiopica (προς τιμήν του βοτανολόγου G. Zantedeschi)
Πολλαπλασιάζεται με χοντρά κονδυλόμορφα ριζώματα που μπορούν να φυτευτούν οποιαδήποτε εποχή, αλλά την άνοιξη είναι καλύτερα. Απαιτούν ηλιαζόμενα, ελαφρά, πλούσια σε οργανική ουσία, υπήνεμα και όχι πολύ ψυχρά εδάφη. Θα πρέπει να καλλιεργείται σε προστατευμένα από ψυχρούς ανέμους και σε ημισκιαζόμενα μέρη.
Καμάσσια
Camassia (από το ινδιάνικο ‘Quamash’, που σημαίνει εδώδιμος)
Πολλαπλασιάζεται με βολβούς το φθινόπωρο. Αναπτύσσονται σε κάθε έδαφος αλλά προτιμούν τα ηλιαζόμενα ή μερικά σκιαζόμενα και με κανονική υγρασία εδάφη. Πολύ κατάλληλο φυτό για υγρότοπους, όχθες ρυακιών και λιμνών. Ευπαθής στα ξηρά εδάφη και στη χαμηλή ατμοσφαιρική υγρασία.
Κολχικό
Colchicum autumnale (από την Κολχίδα)
Πολλαπλασιάζεται με κονδυλόμορφους βολβούς το φθινόπωρο. Ευδοκιμεί σε γόνιμα, υγρά, ηλιαζόμενα και ημισκιερά εδάφη. Πολύ πρωτότυπο και ασύνηθες φυτό, γιατί ενώ τα φύλλα του που βγαίνουν από το έδαφος νωρίς την άνοιξη ξεραίνονται αρχές Ιουνίου και νομίζει κανείς ότι το φυτό δεν υπάρχει πια, ξαφνικά από τη γυμνή γη προβάλλουν το φθινόπωρο τα πολύ πρωτότυπα και εντυπωσιακά άνθη του. Μπορεί να αναπτυχθεί ακόμα και σε περιοχές που υπάρχουν ρίζες δέντρων.
Μιγκέ
Convallaria majalis (από το λατινικό convallis = κοιλάδα)
Πολλαπλασιάζεται το φθινόπωρο ή νωρίς την άνοιξη με ριζώματα. Απαιτεί εδάφη όξινα, πλούσια σε οργανική ουσία, δροσερά, ημισκιερά ή σκιερά, με αρκετή υγρασία και καλά αποστραγγιζόμενα. Τα άνθη του είναι πρωτότυπα και αρωματικά. Είναι φυτό ανθεκτικό στο ψύχος.
Άγρια αμαρυλλίδα ή κρίνος
Amaryllis belladonna
Πολλαπλασιάζεται με βολβούς που φυτεύονται το φθινόπωρο ή την άνοιξη. Ευδοκιμεί σε ηλιαζόμενα εδάφη. Τα άνθη του όμοια με τα άνθη του κρίνου της Παναγίας, ρόδινα, σε σχήμα τρομπέτας, ανθίζουν την άνοιξη και το καλοκαίρι.
Κρόκος
Crocus vernus (ελληνικό όνομα που χρησιμοποιήθηκε από τον Θεόφραστο)
Πολλαπλασιάζεται με βολβίδια, που φυτεύονται το φθινόπωρο. Αναπτύσσεται σε όλα τα εδάφη, αλλά ευδοκιμεί στα ελαφρά και ηλιαζόμενα, που διαθέτουν αρκετή υγρασία και οργανική ουσία. Αντέχει στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα και δεν είναι λίγες οι φορές που είναι ανθισμένο, ενώ γύρω του υπάρχει χιόνι. Καλλιεργείται σε μεγάλη έκταση στο χωριό Κρόκος της Κοζάνης, για τον κίτρινο ύπερο του, που χρησιμοποιείται στη χρωματουργία και ειδικότερα στη βαφή των υφασμάτων.
Κροκόσμια
Crocosmia (από το κρόκος & οσμή)
Πολλαπλασιάζεται με βολβίδια το φθινόπωρο. Αναπτύσσεται σε όλα σχεδόν τα εδάφη, αλλά ευδοκιμεί στα ηλιαζόμενα, ελαφρά, άφθονα αρδευόμενα και καλά αποστραγγιζόμενα. Ευπαθής στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα.
Κυκλάμινο
Cyclamen persicum (από το ελληνικό ‘κύκλος’)
Πολλαπλασιάζεται με σπόρο και με κονδύλους. Οι κόνδυλοι φυτεύονται το φθινόπωρο, σε εδάφη ελαφρά, όξινα , πλούσια σε οργανική ουσία, ελαφρά σκιαζόμενα. Ευπαθές στην υπερβολική υγρασία και τον πολύ ήλιο.
Λευκόιο
Leycojum aestivum (από το ελληνικό ‘λευκό-ιόν’)
Πολλαπλασιάζεται με βολβίδια που φυτεύονται το φθινόπωρο. Προτιμά εδάφη υγρά, ημισκιερά και καλά αποστραγγιζόμενα. Ιδεώδες φυτό για φύτευση σε χλοοτάπητες. Ανθεκτικό στο ψύχος και ευπαθές στα ξηρά και πολύ θερμά εδάφη.
Λίλιο ή κρίνος της Παναγίας
Lilium candidum (από το ελληνικό ‘λείριον’)
Πολλαπλασιάζεται με βολβούς το φθινόπωρο. Αναπτύσσεται σε όλα τα εδάφη, αλλά ευδοκιμεί στα ελαφρά, αμμοπηλώδη, ηλιαζόμενα, καλά αποστραγγιζόμενα και αλκαλικά, γιατί είναι ασβεστόφιλο. Τα λίλιουμ είναι ευπαθή στις ακραίες θερμοκρασίες.
Μούσκαρι
Muscari (από το ελληνικό ‘μόσχος’)
Πολλαπλασιάζεται με βολβούς το φθινόπωρο. Ευδοκιμούν στα ηλιαζόμενα, καλά αποστραγγιζόμενα στη βόρεια Ελλάδα και στα δροσερά, ημισκιαζόμενα και λίγο υγρά στη νότια.
Νάρκισσος ή ζαμπάκι
Narcissus
(ελληνικό όνομα που χρησιμοποιήθηκε από τον Iπποκράτη)
Πολλαπλασιάζεται με βολβούς το φθινόπωρο. Ευδοκιμεί στα βαθιά, πλούσια, ηλιαζόμενα και καλά αποστραγγιζόμενα, αμμοαργιλώδη ή αργιλλοασβεστώδη εδάφη. Ανθεκτικός σε ακραίες θερμοκρασίες.
Νερίνη
Nerine bowdenii (από το ελληνικό ‘νηρεύς’)
Πολλαπλασιάζεται με βολβούς το φθινόπωρο. Προτιμά τα ηλιαζόμενα και καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη. Δεν αντέχει σε περιοχές όπου η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους 0 βαθμούς Κελσίου. Υποφέρει στην υπερβολική εδαφική υγρασία.
Ορνιθόγκαλο
Ornithogalum (από το ελληνικό ‘όρνις-γάλα’)
Πολλαπλασιάζεται με βολβούς το φθινόπωρο. Αναπτύσσεται σε όλα σχεδόν τα εδάφη, αλλά ευδοκιμεί σε πλούσια, ελαφρά, πορώδη, αμμοπηλώδη, ηλιαζόμενα ή ελαφρά σκιαζόμενα.
Πουσκίνια
Puschkinia scilloides (ονομάστηκε έτσι προς τιμήν ενός Ρώσου χημικού)
Πολλαπλασιάζεται με βολβούς το φθινόπωρο. Προτιμά εδάφη ελαφρά, ηλιαζόμενα ή ημισκιερά και καλά αποστραγγιζόμενα. Ανθίζει πολύ νωρίς την άνοιξη. Ανθεκτικό στις χαμηλές θερμοκρασίες.
Ρεναγκούλα ή νεραγκούλα ή βατράχι
Ranunculus asiaticus (από το λατινικό Rana=βατράχι)
Πολλαπλασιάζεται με ριζώματα το φθινόπωρο. Βλαστάνει πρωιμότερα αν εμβαπτισθεί για 24-48 ώρες σε νερό και αμέσως μετά φυτευτεί. Ευδοκιμεί σε ελαφρά, πλούσια, ηλιαζόμενα και καλά αεριζόμενα εδάφη. Ανθίζει την άνοιξη και είναι αρκετά ανθεκτικό στις χαμηλές θερμοκρασίες.
Σκίλλα
Scilla (όνομα που χρησιμοποιήθηκε από τον Ιπποκράτη)
Πολλαπλασιάζεται με βολβούς το φθινόπωρο. Απαιτεί ημισκιερά ή ηλιαζόμενα και καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη. Ανάλογα τη ποικιλία μπορεί ν' ανθίσει τέλος χειμώνα, νωρίς ή αργά την άνοιξη. Ανθεκτικά σε ψυχρά, σκιερά εδάφη.
Σπάραξις
Sparaxis tricolor (από το ελληνικό ‘σπαράσσω’)
Πολλαπλασιάζεται με κονδυλόμορφους βολβούς το φθινόπωρο. Προτιμά έδαφος ελαφρό, αμμώδες, γόνιμο, ηλιαζόμενο και καλά αποστραγγιζόμενο. Ανθίζει στο τέλος της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού.
Τουλίπα
Tulipa (από το περσικό τολιμπαν=τουρμπάνι)
Πολλαπλασιάζεται με βολβούς το φθινόπωρο. Αναπτύσσεται σχεδόν σε όλα τα εδάφη, αλλά ευδοκιμεί στα ελαφρά αμμοπηλώδη, ηλιαζόμενα και πλούσια σε θρεπτικά στοιχεία. Τα άνθη της τουλίπας διατηρούνται αρκετά όταν κόβονται από τον κήπο πριν ανοίξουν, δηλαδή στο στάδιο του κλειστού άνθους. Υπάρχουν διάφορες ποικιλίες που έχουν διαφορετική εποχή άνθισης. Οι πρώιμες ανθίζουν το Μάρτιο-Απρίλιο, οι μεσοπρώιμες Απρίλιο-Μάιο, οι όψιμες το Μάιο και οι βοτανικές το Μάρτιο.
Υάκινθος ή ζουμπούλι
Hyacinthus (όνομα που χρησιμοποιήθηκε από τον Όμηρο)
Πολλαπλασιάζεται με βολβούς το φθινόπωρο. Μπορεί να καλλιεργηθεί στον κήπο, σε φυτοδοχεία ή ακόμη και σε ανθοδοχεία.
Στον κήπο απαιτεί έδαφος βαθύ, πλούσιο, ελαφρό και καλά αποστραγγιζόμενο. Ανθίζει το Μάρτιο-Απρίλιο.
Σε φυτοδοχεία (γλάστρες) επιτυγχάνεται πρώιμη άνθιση. Ανθίζει τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο.
Σε ανθοδοχεία είναι πολύ ενδιαφέρουσα η καλλιέργεια, γιατί οι βολβοί αντί να καλλιεργηθούν στο έδαφος, τοποθετούνται στο νερό. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται ανθοδοχεία ίσης περίπου ή λίγο μικρότερης διαμέτρου από τη διάμετρο των βολβών, στο στόμιο των οποίων τοποθετούνται αυτοί, ώστε να μην βυθίζονται στο νερό. Στον πυθμένα τους ρίχνουμε ένα ή περισσότερα κομμάτια ξυλοκάρβουνο, που σκοπό έχουν να διατηρούν καθαρό το νερό. Τα ανθοδοχεία αυτά παραμένουν για ένα μήνα περίπου μέσα σε σκοτεινό μέρος, για να διευκολυνθεί η ριζοβολία των βολβών. Ανανεώνουμε το νερό ανά 10ήμερο, φροντίζοντας πάντοτε οι ρίζες να βρίσκονται μέσα σε αυτό, όχι όμως και οι βολβοί. Όταν αρχίσει η βλάστηση μπορούν να τοποθετηθούν σε φωτεινό δωμάτιο.
Φρέζια
Freesia (ονομάστηκε προς τιμήν του F. H. T. Freese)
Πολλαπλασιάζεται με βολβούς το φθινόπωρο. Ευδοκιμεί σε ελαφρά, αμμοπηλώδη, πολύ καλά αποστραγγιζόμενα και ηλιαζόμενα εδάφη. Ανθίζει τον Φεβρουάριο-Απρίλιο. Ευπαθής σε θερμοκρασίες κάτω από 0 Κελσίου.
Φριτιλλάρια
Fritillaria (από το λατινικό fritillus)
Πολλαπλασιάζεται πολύ εύκολα με βολβούς το φθινόπωρο. Ευδοκιμεί σε εδάφη πλούσια, καλά αποστραγγιζόμενα, ημισκιερά ή σκιερά και με ικανοποιητική υγρασία. Ανθίζει τον Απρίλιο-Μάιο. Ανθεκτική στη σκιά και στο ψύχος, δεν ανέχεται τα ηλιαζόμενα, ξηρά εδάφη.
Χιονόδοξα
Chionodoxa luciliae (από το ελληνικό ‘χιών-δόξα’)
Πολλαπλασιάζεται με βολβούς το φθινόπωρο. Ευδοκιμεί σε εδάφη καλά αποστραγγιζόμενα, ηλιαζόμενα και πλούσια σε οργανική ουσία. Ανθίζει το χειμώνα ή νωρίς την άνοιξη. Ανθεκτική στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα.