Γνωριμία με τη γαρδένια
Gardenia L. οικ. Rubiaceae
Η γαρδένια είναι από τα πιο αγαπημένα διακοσμητικά φυτά. Είναι θάμνος (σπάνια δενδρύλλιο) και κατάγεται από την Ασία και την Αφρική. Καλλιεργείται για τα μεγάλα εύοσμα άνθη της και το ωραίο γυαλιστερό φύλλωμα. Ανθίζει κυρίως την άνοιξη αλλά και ελαφρά το φθινόπωρο. Συχνά στους λάτρεις της, δημιουργούνται τα εξής ερωτήματα:
- Γιατί κιτρίνισε;
- Γιατί της πέφτουν τα φύλλα και τα άνθη;
- Τι να ρίξω για να μεγαλώσει;
- Kάτι μου φαίνεται πως δεν πάει καλά...
- Mόλις την έβαλα στο μπαλκόνι μου και τα φύλλα της πέφτουν!
- Κάθε πότε να την ποτίζω;
- Πού να την βάλω για ν’ αναπτυχθεί επιτέλους;
Οι απορίες αυτές είναι δικαιολογημένες γιατί η γαρδένια χρειάζεται το κατάλληλο περιβάλλον για ν’ αναπτυχθεί, μιας και είναι απαιτητικό φυτό.
Κατάλληλες συνθήκες ανάπτυξης
Φυσικό περιβάλλον
Για τη σωστή καλλιέργεια της γαρδένιας, θα λάβουμε υπόψη μας τον τόπο καταγωγής της, ο οποίος έχει κλίμα υποτροπικό. Αυτό σημαίνει ότι το χειμώνα θέλει ζέστη και το καλοκαίρι υγρασία (υγρή ατμόσφαιρα). Οπότε αντίστοιχα, θα πρέπει να σκεπάζουμε τη γλάστρα στις χαμηλές θερμοκρασίες, ενώ στις υψηλές να ραντίζουμε ελαφρά τα φύλλα της με νερό, για να δημιουργήσουμε το κατάλληλο περιβάλλον. Επίσης, ο ήλιος δεν πρέπει να πέφτει απευθείας πάνω της, ειδικά ο μεσημεριανός. Ειδικότερα, την εποχή της ανθοφορίας αποφεύγουμε το πολύ φως, γιατί προκαλείται ανθόρροια (πέφτουν τα μπουμπούκια). Τέλος, φροντίζουμε να τη διατηρούμε σε απάνεμη θέση. Ιδανικά, θα λέγαμε ότι πρέπει να διατηρείται κάτω από ένα δέντρο με ελαφριά φυλλωσιά, όπως η λεμονιά, και να αποφεύγουμε θέσεις κάτω από τέντες χωρίς αερισμό και κοντά σε τοίχους.
Έδαφος
Η γαρδένια και τα υπόλοιπα οξύφιλα φυτά (καμέλια, αζαλέα, ροδόδενδρο, ορτανσία, φούλι, κά.) θέλουν όξινα χώματα. Το κατάλληλο χώμα είναι ένα καλά χωνεμένο, αφράτο καστανόχωμα ή κουμαρόχωμα ή χώμα ειδικό για οξύφιλα φυτά.
Θρεπτικά στοιχεία - λίπανση
Για την υγιή ανάπτυξη της, χρειάζονται πολλά θρεπτικά στοιχεία, τα οποία παρέχουμε μέσω της λίπανσης. Χρησιμοποιούμε οργανικά λιπάσματα ειδικά για οξύφιλα φυτά που είναι πλούσια σε οργανική ουσία και χρησιμοποιούνται άφοβα όλο το χρόνο, εφοδιάζοντας σταθερά με θρεπτικά συστατικά και βιταμίνες το φυτό μας, χωρίς τον κίνδυνο εγκαύματος ή καψίματος.
Ιδιαίτερη πρόσθετη περιποίηση: προσθέτουμε γαλαζόπετρα στο χώμα δύο φορές το χρόνο και θειικό σίδηρο μια φορά το μήνα όλο το έτος.
Πότισμα
Όσον αφορά το νερό του ποτίσματος, νερά με πολλά άλατα ή σκληρά (πηγαδίσια) είναι ακατάλληλα. Επίσης, η γαρδένια δεν αντέχει την υπερβολική υγρασία στις ρίζες της, γι ‘αυτό δεν ποτίζουμε ιδιαίτερα συχνά. Τη διατηρούμε σε γλάστρα με καλό αποστραγγιστικό σύστημα, για να μην καταστρέφονται τα ριζικά της τριχίδια και το φυτό γίνεται καχεκτικό και κίτρινο. Το χειμώνα δεν έχει ανάγκη από συχνά ποτίσματα, ενώ το καλοκαίρι διψάει περισσότερο. Χώμα που δεν μπορεί να κρατήσει πολύ νερό (πολύ ελαφρύ ή πολύ σφιχτό) είναι ακατάλληλο.
Γλάστρα
Το μέγεθος της γλάστρας που θα έχουμε τη γαρδένια μας, πρέπει να είναι ανάλογο της ανάπτυξής της. Σε περίπτωση που χρησιμοποιούμε πιάτο κάτω από αυτήν, θα πρέπει να βάζουμε ένα ή δυο τούβλα ενδιάμεσα, ανάλογα με το βάρος, ώστε να εξασφαλίζουμε τη σωστή απορροή του νερού μετά το πότισμα και να μην παραμένει περίσσεια νερού στις ρίζες. Αν θέλουμε να αλλάξουμε γλάστρα, οι πιο κατάλληλοι μήνες είναι: Φεβρουάριος-Μάρτιος ή Σεπτέμβριος-Οκτώβριος, όπου το φυτό μπορεί να συνέλθει γρήγορα από το σοκ της μεταφύτευσης.
Διαταραχές κατά την ανάπτυξη
Κίτρινα φύλλα
Κιτρίνισμα των φύλλων της γαρδένιας το οποίο οφείλεται σε έλλειψη σιδήρου, παρατηρείται στις εξής περιπτώσεις: α) όταν το χώμα είναι πολύ αλκαλικό, β) η γλάστρα κρατάει πολλή υγρασία, γ) υπάρχει ανεπαρκής φωτισμός δ) έλλειψη λίπανσης με τα κατάλληλα θρεπτικά στοιχεία ε) υπερβολικός αριθμός ανθέων (δρουν ανταγωνιστικά λόγω της μεγάλης ανάγκης του φυτού να μεγαλώσει και να ανοίξει τα άνθη).
Όλα τα ‘’γιατροσόφια’’ που κατά καιρούς ακούμε για βελόνες, καρφιά, κατακάθια καφέ, αντισυλληπτικά κτλ. δε προσφέρουν κάτι ιδιαίτερο.
Αντιθέτως, το πιο κατάλληλο στοιχείο που πρέπει να χρησιμοποιηθεί είναι ο θειικός σίδηρος (ή καραμπογιά ή πράσινο βιτριόλι). Είναι αρκετά διαδεδομένος, γιατί δίνει το πράσινο
χρώμα γενικά σε όλα τα φυτά, βοηθώντας τα να φωτοσυνθέσουν. Πιο άμεσα αποτελέσματα έχουμε όταν χρησιμοποιούμε οργανικό ή χηλικό σίδηρο, ο οποίος απορροφάται αμέσως από το φυτό.
Μαύρισμα ή σάπισμα των ριζών
Οι ρίζες αποκτούν μία πολύ δυσάρεστη οσμή λόγω της ανάπτυξης μυκήτων, που προκαλείται από τον κακό αερισμό. Σε αυτή τη περίπτωση μαυρίζουν και αποσυντίθενται. Αλλάζουμε γλάστρα και αφαιρούμε το κομμάτι των προσβεβλημένων ριζών και ανάλογα κλαδεύουμε και το υπέργειο μέρος. Προσθέτουμε γαλαζόπετρα στο έδαφος.
Μαζική φυλλόπτωση
Παρατηρείται σε παραμελημένα για μεγάλο χρονικό διάστημα φυτά (χωρίς πότισμα, λίπανση κτλ). Άλλη αιτία μπορεί να είναι επιβλαβή σκουλήκια στο έδαφος ή μεγάλη ανθοφορία.
Πτώση ανθέων
Μπορεί να προκληθεί από διάφορες αιτίες όπως αυτές που αναφέρονται παρακάτω μεμονωμένα ή σε συνδυασμό: έλλειψη νερού, υπερβολική χρήση λιπασμάτων, υπερβολικό πότισμα, πολύ φως στην εποχή άνθισης, χαμηλή θερμοκρασία κατά την περίοδο άνθισης (κάτω των 16-18 βαθμών Κελσίου), πολλές βροχές και λίγος ήλιος, υπερβολική ανθοφορία, ραντίσματα με φυτοπροστατευτικά προϊόντα ή τέλος κάποια ασθένεια (έντομα ή μύκητες).
Μαύρισμα των κορυφών των φύλλων και στη συνέχεια κάψιμο τους
Προκαλείται από περίσσεια θρεπτικών στοιχείων (κυρίως αζώτου) και μη χρήση ειδικού λιπάσματος για οξύφιλα φυτά σε συνδυασμό με έλλειψη ιχνοστοιχείων (π.χ. μαγνησίου).
Κάψιμο τρυφερών κορυφών
Προκαλείται από τον δυνατό ήλιο ή τη χρήση γεωργικών φαρμάκων ή υπερβολική λίπανση.
Ασθένειες και εχθροί της καλλιέργειας
Μύκητες
Παρατηρούνται είτε καστανές κηλίδες που προκαλούν μεταχρωματισμό στα φύλλα ή λευκός/γκρι χνοασμός (χνούδι).
Ψώρα
Στα τρυφερά μέρη του φυτού και στα άνθη, παρατηρούμε έντομα καλυμμένα από ένα λευκό σαν σκόνη αλευρώδες κηρώδες έκκριμα ανακατωμένο με νημάτια.
Μελίγκρες
Παρατηρούμε πολλά μικρά έντομα μαζεμένα κυρίως στην κάτω επιφάνεια του φύλλου. Προκαλούν ελαφριά παραμόρφωση.
Τετράνυχος
Δυσδιάκριτη κόκκινη αράχνη που δημιουργεί ιστό κυρίως σε τρυφερά μέρη του φυτού και σταδιακά τα ξεραίνει.
Σκουλήκια στο χώμα
Μπορεί να υπάρχουν: α) σκουλήκια επιβλαβή, όπως τα ασπροσκούληκα ή ο πρασάγγουρας, που δημιουργούν κάποιες φορές και εξογκώματα στις ρίζες ή β) άλλα ωφέλιμα, όπως γεωσκώληκες, που ευνοούν τον αερισμό του εδάφους.
Συνοπτικός οδηγός
- Διατηρούμε το φυτό σε σωστό σημείο ανάλογα με την εποχή.
- Φυτεύουμε σε ειδικό χώμα για οξύφιλα.
- Χρησιμοποιούμε γλάστρα ανάλογη του φυτού.
- Ποτίζουμε με νερό, όσο το φυτό διψάει.
- Δροσίζουμε τα φύλλα ελαφρά το καλοκαίρι.
- Παρακολουθούμε οποιαδήποτε μεταβολή, για τη σωστή αντιμετώπιση τυχόν ασθενειών.
- Αραιώνουμε το πολύ πυκνό φύλλωμα και αφαιρούμε αδύνατα, ξερά και άρρωστα μέρη του φυτού.